KARS'TA HİKÂYELERİ UNUTULAN YEREL KAHRAMANLAR.
LAL - KASIM OĞULLARI SÜLALESİ VE HASAN AĞA.
Kasım Ağa Halen günümüzde akrabalarının yaşamakta olduğu Gürcistan Borçalı bölgesi Tiflis ili Marneuli(Sarvan) ilçesi Kasımlı köyünde dünyaya gözlerini açtı. Babası cesaret ve sücayetli dedesinin ve Lal Kasımlılar sülalesinin adını yaşatması için onun adını Kasım koydu. Kasım ağa çocukluğundan beri atik hareketli ve gözü pek bir insandı. Sülalesi olan Lal Kasımoğluları Ağalık neslinden gelmekteydi.
Kasımoğlu Ailesi Aile Büyüğü Olan Kasım ağa Kasımlı köyünün kurucularındandır. Kendisi köyün ve yörenin ileri gelenlerinden olup Karapapak Terekeme Türküdür. Kasımlı Köyünden gelen Kasım Ağa ile Kardeşi Ağa Dede kişidir. Gürcistan Borçalı’dan 1828 yılı Türkmençay anlaşmasından sonra Anadolu topraklarına göç edip geldiğinde ilk olarak Çıldır Taşbaşı şimdi Arpaçay ilçesine bağlandığından dolayı Arpaçay Taşbaşı köyüne yerleşmişler. Kasım Ağanın iki oğlu olmuştur. Bunlar, Mehmet ile Musa kişilerdir.
Musa’nın çocuğu olmamıştır. Mehmet ise sonradan Suhara’ya yerleşmiştir. Hocalık yapması sebebiyle Molla Memmet diye de anılmıştır Molla Memmet, Peri Hanımla evlenerek dünya evine girmiştir. Bu evlilikten dört çocuğu olmuştur. Yusuf ağa, Hüseyin ağa, Kasım ağa ve en küçükleri Hasan ağa. Hasan ağa 1863 yılında dünya’ ya gelmiştir. Çocukluğundan sonra aile geleneği ve disiplini gereği toplumdaki yerini ismine ve liderlik vasfına göre almıştır. Zaten ağabeyi olan Yusuf ağa zamanın Gilavası (kaymakam) imiş Yusuf ağa 35 yıl Gılavalık yapmıştır.
Osmanlı devletinin çöküşü Ermenilerin halka zulüm yapma sebebi olmuştur. İşte Hasan ağa bu zulme dur diyecek gücün kurulmasını sağlayacak yegâne kişi idi. Bu amaç ile bir teşkilatı milliye kurması gerekiyordu. Silah arkadaşları: Gödekdağlı Hüseyin, Arpaçay'dan Hacıabbasoğlu Muhammet, Öncül’lü Deli Ağaoğlu Lütfü, Yenibeyrahatun Köyünden İnce Memet, Kama Köyü’nden Hüseyin Paşa ve ismini bilmediğim bunlarında emirlerinde bulunan kahraman yüreği vatan sevgisiyle çarpan yiğitlerle tek bilek tek yürek olmuşlardır.
Kasımoğlu Hasan Ağa silah arkadaşlarıyla birçok cephede vatanın bölünmez bütünlüğü için çarpışmışlardır. Ardahan, Arpaçay, Gödekdağı, Kamaköy, Öncül ve Çıldır'ın her bir yanında bu mücadele içerisinde olarak, Öncüllü Lütfü’yü Şehit vermişlerdir. Hasan Ağanın mücadelesi sadece harp etmek değil, bölgeye lojistik destekte sağlaması gerekiyordu. Bu konuda da ağabeyi Yusuf Ağanın büyük rolü ve yardımı oluyordu. Fakat bölge halkı içerisinde siyasi - politik düşünen kötü zihniyetlerde yok değildi.
Bu zihni ve karakteri bozuk şahsiyetler milli mücadeleye büyük darbe vuruyordu. Bunu duyan Hasan Ağa bu ermeni muhbirliğini yapan vatan hainlerini cezalandırmaya karar verir ve hepsini toplayarak köyde saman barınağı doldurarak canlı canlı yakmaya karar verir. Yüreğindeki vatan sevgisi o kadar ağır basıyordu ki bir insanı canlı canlı yakmak bile ona acı vermeyeceğini düşünüyordu. Hasan Ağanın kalbini bu kadar katılaştıran sebep şuydu:
Bu ülkenin ekmeğini yiyip havasını soluyup, suyunu içen nasıl böyle bir hainlik yapabilir diye düşünüyordu. Hasan ağa tüm bunlara bakmayarak ağabeyinin ısrarı ile bu hainleri maalesef serbest bırakır. Bu muhbirler bunu fırsat bilip hasan ağanın arkasından türlü oyunlar çevirerek onun Mazmanofun eline tutuklu düşmesine sebep olurlar.
Yıl 1919. Kasımoğlu Hasan Ağa Kars’ta Cenubu Garbi Kars Kafkas Cumhuriyeti kuran kadrolar içinde yer almıştı. İşte o toplantıların birinde İngilizler ve Ruslar parlamento binasına baskın yaptılar. Kasımoğlu Hasan Ağa’yı Kars kalesine hapis ettiler. Arkadaşlarını Malta’ya sürdüler ve çizmelerine zehir döktüler. Ağa çizmesine koyulan bu taban zehri ile Şehit edilir. Bununla da kalmaz Hasan Ağanın oğlu Musa'da milli mücadelede aktif rol aldığı için hainlerin ve Mazmanofun hedefi haline gelir. Aynı yıl içerisinde 40 Gün arayla oğlu Musa Ağayı da Ardahan’ da zehirleyerek şehit ederler. Kabristanları Aşık Şenlik kasabasında Aşık Şenliğin türbesine yüz metre mesafede yan yanadır.
Kaynak: Nurettin Şahmaroğlu. (Hasan Ağa'nın torunu)